ترس، دشمن تصمیم گیری

اثر ترس بر تصمیمات

اثر ترس بر تصمیمات > تصمیماتی که می‌گیریم، اقداماتی که انجام می‌دهیم، برداشت‌هایی که داریم همه تحت تاثیر احساساتی است که در هر لحظه تجربه می‌کنیم. انواع مختلفی از احساسات وجود دارد که بر نحوه زندگی و تعامل ما با دیگران اثر دارد. اکثر اوقات ما تحت تاثیر احساسات خود قرار داریم. ترس یکی از قوی‌ترین حس‌های انسان است و از آنجا که احساسات سریع تر و قوی تر از افکار هستند ترس می‌تواند بر قوی‌ترین ابعاد هوش و عقل ما نیز غلبه کند. بطور غریزی ما به این احساس قوی نیاز داریم تا از وقایع بد در امان بمانیم. این حس قبل از هر تصمیمی به ما هشدار می‌دهد که مراقب باشیم و ریسک‌های موجود را ارزیابی کنیم. اما گاهی این ترس ما را از منطق و عقلانیت دور می‌سازد.

ترس احساسی قدرتمند است که نقش مهمی در بقای بشر دارد. در مواجهه با خطر و تجربه ترس، بدن وارد پاسخ جنگ و گریز (Flight or Fight) می‌شود. یعنی مجهز می شویم تا در برابر خطر یا بجنگیم و یا فرار کنیم تا خطر دفع شود. در این شرایط، ماهیچه ها منقبض می‌شوند، ضربان قلب بالا می‌رود، تنفس تشدید می‌شود، شیمی مغز و بدن تغییر می‌کند و ذهن در حالت هوشیار قرار می‌گیرد. همه این واکنش‌ها برای مواجهه موثر با خطر لازم است.

بخشی از مغز که ترس در آن شکل می‌گیرد آمیگدال نام دارد. پیام‌های تندتر زدن قلب، عرق کردن و اضطراب از این بخش به بدن ارسال می‌شود. خاصیت پلاستیسیته مغز این امکان را برای ما فراهم کرده که با تجارب جدید بتوانیم مغز را تغییر دهیم. شما قادرید مغز خود را رشد و پرورش دهید و یا باعث کوچک شدن آن شوید. ترس، سایز لوب پیشانی را کوچک می‌کند و سایز آمیگدال که مسئول پردازش ترس است را بیشتر می‌کند. در مواجهه با ترس سایز هیپوکامپوس که در حافظه بلند مدت نقش کلیدی دارد نیز کم می‌شود. این بخش مسئول خلاقیت و تخیل نیز می‌باشد. استرس طولانی مدت، سلولهای هیپوکامپوس مغز را از بین می برد که حافظه را تضعیف و خلاقیت را نابود می سازد.

فوبیای تصمیم گیری

ترس غیرمنطقی از گرفتن تصمیم، فوبیای تصمیم‌گیری نام دارد. در حالت‌های شدید افرادی که دچار این فوبیا می‌شوند حتی با فکر کردن به تصمیمی که باید گرفته شود حالاتی مانند حمله اضطرابی (بالا رفتن فشار خون، ضربان قلب بالا، تنفس تند، تعرق و انقباض ماهیچه ها) را تجربه می‌کنند.

گاهی شدت ترس از گرفتن تصمیم اشتباه آنقدر زیاد می شود که عملاً قادر به تصمیم‌گیری نیستیم. این ترس حتی تصمیمات کوچک افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این افراد برای تصمیم‌گیری به دیگران وابسته می‌شوند. این ترس باعث قفل شدن افراد در همان شرایط قبلی و پرهیز از تجارب جدید می‌گردد.

برخی از دلایلی که منجر به این فوبیا می‌شود، تصمیم‌گیری برای مقابله با یک رویداد دردناک در دوران کودکی است که ممکن است ترسناک یا گیج کننده بوده باشد. زمانی‌که شما در برابر تصمیم احساس ناتوانی یا عدم کنترل دارید نیز این ترس تشدید می‌شود. همچنین تصمیمات در نظر ما مهتر می‌آیند اگر افراد مهم زندگی ما تحت تاثیر آن تصمیم قرار بگیرند، پول در آن نقش داشته باشد، ترس از دست دادن منابع خود را داشته باشیم، به موقعیت اطمینان نداشته باشیم و اجرای تصمیم نیازمند کار و مسئولیت زیادی باشد. وقتی افراد در تصمیمات خود با شرایط ابهام در آینده مواجه باشند احساس ترس شکل می‌گیرد. ترس از ناشناخته‌ها نیز به این ترس دامن می‌زند.

همچنین می توانید مقاله نقش شخصیت در تصمیم گیری در این زمینه مطالعه فرمایید.

عواقب ترس از تصمیم‌گیری

اثر ترس بر تصمیمات > از دست دادن فرصت‌های موجود، دور ماندن از تجارب جدید، از دست دادن زمان و گرفتن تصمیمات عجولانه در صورت لزوم، ماندن در شرایط نامطلوب فعلی (کار، زندگی، رابطه، …)، تنها بخشی از عواقب ترسیدن از تصمیم‌گیری است که بر کیفیت زندگی ما اثر نامطلوب خواهد گذاشت.

در شرایط ترس افراد بیشتر تمایل دارند تصمیمات کوتاه مدت بگیرند. آنها احساس می‌کنند نتایج این تصمیمات زودتر مشخص می‌گردد. مشکل اینجاست که عواقب بلند مدت چنین تصمیماتی اغلب در نظر گرفته نمی‌شود. گاهی نیز افراد از شدت ترس تصمیمات خود را به تعویق می اندازند و این امر باعث از دست دادن فرصتها و یا تصمیم گیری در شرایط اضطرار میشود که کیفیت بالایی ندارد.

اگر شما از گرفتن تصمیم اشتباه هراس دارید این امر بر کیفیت تصمیمات شما در آینده اثر منفی دارد. تصمیم‌گیری مانند هر مهارت دیگری ابزارهایی دارد که استفاده بیشتر از آنها منجر به تقویت و مهارت شما می‌گردد. اما اگر تصمیم را بخاطر ترس به تعویق بیندازید در نهایت تصمیمات کمتر و ضعیف‌تری خواهید گرفت و ماهیچه‌های تصمیم شما تقویت نخواهند شد. نترسیدن از شکست یکی از کلیدهای موفقیت در زندگی است.

مواجهه مکرر با عامل یا شرایط ترساننده منجر به آشنایی و سازگاری بیشتر می‌گردد که احساس ترس و اضطراب را کاهش می دهد.

برخی از عوامل ایجاد کننده ترس تصمیم گیری

ترس از شکست
ترس از قضاوت شدن توسط اطرافیان
ترس از تغییر و مواجهه با شرایط جدید
داشتن ذهنیت کمبود
کامل گرایی مفرط
ترس از دست دادن کنترل شرایط بیرونی
ترس از دست دادن منابع (پول، انرژی، زمان)
نگرانی از آسیب رساندن به عزیزان
نگرانی از کار و مسئولیت بیشتر
زمان کم برای اجرای تصمیم
ترس از دست دادن موقعیت راحت فعلی

راهکارهای غلبه بر ترس تصمیم گیری

هر روز تصمیمات زیادی بگیرید.
از تصمیمات کوچک شروع کنید. هر تصمیم کوچک موفقی در غلبه بر ترس تصمیم‌گیری و تقویت اعتماد به نفس موثر است. تصمیمات کوچک سریع و راحت هستند.
بلافاصله بعد از گرفتن تصمیم، اقدام عملی را شروع کنید. بدون اقدام نخواهید دانست تصمیم خوب یا بدی گرفتید. گام‌های کوچک و هدفمند را برنامه‌ریزی کنید.
اطلاعات کافی و مرتبط جمع آوری کنید و با افراد آگاه در آن زمینه خاص مشورت کنید.
با یاد گرفتن از تصمیمات اشتباه خود فرایند تصمیم‌گیری بعدی خود را بهبود ببخشید. تجارب خود را بکار گیرید.
در مورد محاسن و معایب هر تصمیم، ارزیابی هزینه/ فایده انجام دهید.
ذهنیت فراوانی و شکرگزاری برای خود ایجاد کنید.
روال‌های مشخص داشته باشید. برای مثال برنامه غذایی، لباس‌های مشخص برای مراسم مختلف، برنامه مشخص برای ساعات کاری و غیر کاری،…
بدترین اتفاقی که ممکن است بر اثر یک تصمیم‌گیری رخ دهد را در نظر بگیرید و راهکارهایی برای مواجهه با آن پیدا کنید.
نگران نتیجه نباشید. تصمیم بعدی بهتر خواهد بود اگر از تصمیمات قبلی درس بگیرید و به تجارب خود اضافه کنید.
به دانسته ها و تجارب خود اطمینان داشته باشید و بدانید بقیه افراد خیلی بیشتر از شما دانش و تجربه ندارند.
اولویت‌ها، اهداف و ارزش های زندگی خود را شناسایی کنید و در تصمیم‌گیری به آن توجه کنید.
از ماتریس آیزنهاور برای اولویت بندی تصمیمات مهم و غیر مهم، فوری و غیر فوری استفاده کنید.
از ناحیه امن خود خارج شوید تا بتوانید رشد را تجربه کنید. بر شک‌های خود در مورد توانمندی‌های خود غلبه کنید.
دست از کامل گرایی بردارید و بخاطر انجام یک کار بصورت عالی، آن را به تعویق نیندازید.