اثر هاله Halo effect

اثر هاله چیست؟

تیم فرزانگی در مقاله اثر هاله : در سال 1920 یک روانشناس آمریکایی به نام ادوارد تورندایک (Edward Thorndike) اثر هاله را طی تحقیقی شناسایی نمود. از افسران ارتش در این تحقیق خواسته شد تا تعدادی سرباز را بدون اینکه با آنها صحبت کنند بر اساس ویژگی های شخصیتی، هوش، توانایی رهبری و خصوصیات فیزیکی طبقه بندی کنند. نتایج نشان داد که همبستگی مثبتی بین ویژگی‌های مثبت فیزیکی و شخصیتی در این طبقه بندی وجود دارد. یعنی سربازانی که قد بلند و یا جذاب بودند، باهوش و کارامد نیز ارزیابی شده بودند. به این اثر که یک خطای شناختی می باشد، اثر هاله ای یا خطای هاله ای (Halo Effect) می‌گویند که در واقع تمایل افراد به تعمیم تاثیر اولیه از ظاهر یک فرد به سایر ویژگی های او می باشد.

که منجر به ایجاد اشتباه در قضاوت ها و تصمیم گیری‌های ما می شود. آگاهی از این جریان می‌تواند اثر این خطا را در تصمیمات ما کم رنگ‌تر سازد. یکی از دلایل شکل گیری این خطا مربوط به دوران غارنشینی می‌باشد که افراد قدبلند و قوی قامت، توانمندی بیشتری برای شکار و بقای نسل داشته‌اند.

تحقیقات نشان داده است که دانش آموزان معلم‌های خوش چهره را، باهوش‌تر، مهربان‌تر و خوش اخلاق‌تر از معلم‌هایی که چهره زیبا ندارند ارزیابی می‌کنند. در واقع در بررسی شناخت یک فرد اغلب اوقات احساسات ما بر واقعیت غلبه می کند. به همین ترتیب اگر کسی یک ویژگی بد بارز داشته باشد در سایر زمینه ها نیز رفتار یا عملکرد او را ضعیف ارزیابی می‌کنیم (نقطه مقابل اثر هاله است) به این اثر شیطان (Devil effect) یا اثر جادویی نیز گفته می‌شود. مثلا با دیدن یک فرد خیلی چاق ممکن است تصور کنیم او شخص تنبل یا کم هوشی نیز است.

تاثیر خطای هاله در دنیای واقعی

این خطای شناختی تاثیر زیادی در دنیای واقعی دارد. در مصاحبه های شغلی افراد جذاب اغلب بعنوان افراد باهوش و شایسته ارزیابی می شوند. در واقع انسانها فکر می‌کنند چیزی که زیباست خوب هم هست. کالایی که توسط هنرپیشه‌ای با چهره و لباس زیبا در تلویزیون تبلیغ می‌شود به نظر مخاطب کیفیت خوبی دارد زیرا ارزیابی مثبت ما از یک فرد می تواند به درک ما از محصول منتقل شود. این نوع قضاوت‌های دور از حقیقت می‌توانند منجر به اخذ تصمیمات و انتخاب‌های اشتباه شوند. این اثر در سطح ناخودآگاه بر ما اثر می‌گذارد و دید ما را نسبت به واقعیت کور می‌کند همانند عاشقی که معشوق را عاری از عیب می‌داند.

وقتی بر روی محصولات یک شرکت برچسب ارگانیک می‌خورد، آن محصول قیمت و میزان فروش بالاتری پیدا می‌کند در حالیکه ارگانیک بودن، لزوماً دلیل بر سالم‌تر بودن آن محصول نسبت به کالاهای مشابه نمی‌باشد. برای مثال شکر ارگانیک همان مضرات شکر معمولی را دارد. در حیطه پزشکی نیز ممکن است پزشک با دیدن ظاهر یک بیمار بدون انجام آزمایشات، اقدام تشخیص و مداوا نماید.

این خطا کسب و کارها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. وقتی وارد سایت یا فروشگاهی می شوید که طراحی خوب و تصاویر زیبا و با کیفیت دارد و حس خوبی به مشتری (کاربر)  منتقل می‌کند احساس می‌کنید کالا یا خدماتی که ارائه می‌شوند نیز از نظر قیمت و کیفیت مناسب می‌باشد. افراد در کسری از ثانیه تصمیم می‌گیرند دریک وبسایت بمانند و یا آن را ترک کنند.

 اثر نام یک برند بر نحوه خرید مردم نیز متاثر از اثر هاله ای می‌باشد. برندی که در ذهن مردم از نظر کیفیت به خوبی ثبت شده است به راحتی می تواند سایر کالاهای خود را تحت نام همان برند بفروشد اما این خطر نیز وجود دارد که با عملکرد ضعیف یک محصول سایر محصولات آن برند تحت تاثیر اثر شیطان قرار بگیرند و مشتریان نظر نامطلوب خود را به اشتباه به کلیه محصولات آن برند تعمیم دهند. در این حالت، اثر هاله به این شرکتها کمک نمی‌کند تا برند قوی تری بسازند،  بلکه بجای آن این تصور که آنها چیز خاصی نیستند را تقویت می کند و تبدیل به محصولی می شوند که تنها روی قیمت قابلیت رقابت دارد.

برای اینکه آثار ناشی از این خطا را در زندگی خود کاهش دهیم باید در مورد قضاوت های اولیه خود، بار دیگر و به شکلی منتقدانه فکر کنیم هنگام بررسی یک موضوع مراقب ویژگی‌های برجسته باشیم. ارزش داده های واقعی موجود را بر احساسات مقدم بدانیم. ( اثر هاله )

لینک کوتاه پست: https://www.farzaanegi.com/?p=4259

اگه نظری در مورد این مطلب دارید خوشحال میشم با من در میان بگذارید….